SAATLERİ AYARLAMA ENSTİTÜSÜ – Ahmet Hamdi Tanpınar
Yukarıda gördüğünüz resmi incelemenizi istiyorum sizden. Kendinize incelemek için minimum 3 dakika verin ve incelerken bu soruları sorun:
- Resimde neler görüyorum?
- Resmin duygusu ne olabilir?
- Resim bana ne anlatıyor?
Eminim şuanda oldukça meraklanmışsınızdır. Hatta kendinize “Acaba bu resimde ne görmem gerekiyor” diye soruyor olabilirsiniz. Ancak bilmelisiniz ki resme bakan her göz kadar yüzlerce hatta binlerce farklı cevap, duygu ve düşünce olacaktır. Tıpkı hayat gibi değil mi? Hepimiz içinde yaşadığımız dünyayı birbirimizden farklı anlıyor ve anlamlandırıyoruz. Her gün aynı şeyi yapsak bile farklı duygularla uyanabiliyor, hatta gün içerisinde aynı olaylara bambaşka tepkiler verebiliyor ve zihnimizin birbirinden bağımsız pek çok düşünceyle dolup taştığına şahit olabiliyoruz. Bu farklılıklar çoğu zaman günlük karmaşa içerisinde kendimizi yalnız hissetmemize neden olabiliyor. Ancak bazı sanat eserleri, bazı roman karakterleri ile öyle anlamlı bir ortaklık kurabiliyor, öyle güçlü bir bağ geliştirebiliyoruz ki; kendimizi artık yalnız hissetmemeye başlıyor, duygu ve düşüncelerimizi rahatça ifade edebiliyoruz.
Yukarıdaki resim dünyaca ünlü ressam Salvador Dalí’nin “Modern Rhapsody” adlı eseridir. Dali bu eserinde, Ahmet Hamdi Tanpınar ise Saatleri Ayarlama Enstitüsü eserinde modern ile gelenekselin çatışmasını anlatmıştır bizlere. Ancak farklı zamanlarda, farklı sanat dalları ile… Biri boyaları ve fırçası ile, diğeri ise Hayri İrdal ile… Hayri İrdal kendi dünyasını bazen bizim gibi, bazen de yakınlarımızda olan birileri (arkadaşlarımız, dostlarımız ya da komşularımız) gibi anlatıyor Saatleri Ayarlama Enstitüsünde. Öyle bir anlatıyor, öyle bir betimliyor ki, çoğu zaman:
-“Hissettiğim duygunun adı tam da bu!” diyerek kendinizi bulabiliyorsunuz romanın içerisinde. Kimi zaman da kızıyor, acımasızca karşı çıkabiliyorsunuz düşüncelerine… Bazen de etrafımızda gördüğümüz, birlikte yaşadığımız insanlardan birine bürünüveriyor Hayri İrdal ve başlıyorsunuz onlara söylenmeye. Anlayacağınız, bizden biri o. Zamanın bir köşesinden çıkıp bugüne taşmış biri.
Bugün, bir yandan pandemi ile birlikte dünyada yaşanan digitalleşme süreci, hızlı bir şekilde devam eden küreselleşme; bir yandan da hepimiz için hayatı zorlaştıran, temel yaşam içgüdümüzü tehdit eden COVID virüsü, karantina, yalnızlaşma, sosyalleşememe, işsizlik, kuşaklar arası yaşanan fikir ayrılıklarına maruz kalma, sahip olduğunuz değerler ile dünyanın vurguladığı değerler arasındaki farklılıklar söz konusu gerçekler arasında yerini aldı. Dünya tarihinde şahit olduğumuz bu tablo hepimiz için yeni ve karmaşık çatışmalar barındırıyor içerisinde. İşte tam da bu anda Tanpınar’ın Saatleri Ayarlama Enstitüsünü elinize aldığınızda, Hayri İrdal zamanın bir köşesinden çıkıp geliyor ve size yalnız olmadığınızı hatırlatıyor.
Keyifli okumalar!
